Tác giả: Hoang Sang

Quýt trĩu quả, đầu ra ổn định, giá cao nên nhiều gia đình vùng núi Dran có nguồn thu nhập cao trong dịp Tết.

Những ngày này, người dân trồng quýt ở thị trấn Dran (huyện Đơn Dương, Lâm Đồng) đang bước vào đợt chăm sóc nước rút để đảm bảo nguồn trái cây phục vụ thị trường Tết Nguyên đán 2020. Ở các nương trên đồi, quýt bắt đầu chuyển đỏ và người dân cũng tổ chức phát quang cây bụi ven đường, phát cỏ ở vườn để sẵn sàng cho mùa thu hoạch sắp tới.

Trên thửa vườn rộng 2,5ha, những cây quýt trĩu quả của gia đình anh Nguyễn Hoàng Vũ (thôn Phú Thuận, thị trấn Dran) bắt đầu cho thu trái bói. Nông dân chia sẻ, thời điểm này, mỗi ngày anh và vợ tìm hái những trái chín rồi bán cho vựa thu mua trong vùng với giá từ 24.000-25.000 đồng/kg.

Anh Vũ thổ lộ “Tỉa quả chín thôi nhưng một ngày cũng có gần 200kg cung ứng cho người ta”. Cũng theo anh Vũ, năm nay thời tiết thuận lợi nên quýt phát triển tốt, cho năng suất cao. Ước lượng, mỗi cây cho thu hoạch từ 40-50kg trái và người trồng có cơ hội thu về trên 1 triệu đồng mỗi cây.

Cạnh vườn anh Vũ là diện tích 6 sào quýt của gia đình anh Nguyễn Hữu Thuận. Ở khu vườn này, những cây quýt cao quá đầu người được “nhuộm” đỏ bởi màu quả chín. Nông dân 32 tuổi cho biết, những năm gần đây, cây quýt là một trong những nguồn thu nhập chính vào dịp Tết của gia đình. “Quýt được mùa, được giá nên Tết gia đình cũng có một khoản để chi tiêu. Năm ngoái gia đình thu hoạch trên 4 tấn trái, thu về hơn 100 triệu đồng”, anh Nguyễn Hữu Thuận vui cười thổ lộ.

Gần đây, mùa quýt cuối năm là niềm hy vọng về cái Tết ấm no của nhiều gia đình ở Dran. Theo anh Nguyễn Hữu Thuận, ngày trước, người dân địa phương trồng cà phê và mọi nguồn thu chỉ dựa vào cây trồng này. Đến khi giá cà xuống thấp, kinh tế nhiều nông hộ đã rơi vào cảnh khó khăn, điêu đứng và những cái Tết ảm đạm cũng bắt đầu từ đó.

“Bây giờ hộ nào trồng cà phê cũng ráng trồng thêm mấy chục cây quýt để tăng thu nhập. Nhờ vậy mà Tết đỡ chật vật”, nông dân 32 tuổi chia sẻ.

Tại thị trấn Dran đã hình thành nhiều vựa thu mua nông sản của người dân. Các loại trái cây như quýt đường, hồng vuông, bơ… được thương lái thu mua đều đặn nên nông dân có được đầu ra khá thuận lợi. Sau khi thu mua nông sản tè vườn, các vựa sẽ sơ chế, đóng gói và cung ứng cho đơn vị thứ 3 là các doanh nghiệp, các tư thương ở khắp nơi trên toàn quốc.

Ở Dran, cây quýt đường là giống mới phổ biến và cho năng suất cao. Ngày nay, cùng với cây hồng vuông, quýt là cây đặc sản thứ 2 của địa phương. Một nông dân thổ lộ, người Dran từng gắn với nghề trồng cà phê và ở vào khoảng năm 2005 thì một số hộ đưa quýt đường về trồng xen. Thời điểm này, người dân chọn quýt như một phương án thử nghiệm trong việc cải thiện nguồn thu nhập.

Cây quýt đường sau đó phát triển mạnh, cho trái nhiều và ngọt nên nhiều nông hộ quyết định mở rộng quy mô. “Vùng Dran có khí hậu mát mẻ nên cây phát triển tốt. Dù là khu vực triền đồi nhưng việc cung cấp nước tưới cho cây khá dễ nhờ có các hệ thống suối, mạch nước ở trên cao. Chúng tôi chỉ cần bỏ một khoản tiền mua ống nhựa về kéo nước và có thể sử dụng trong suốt nhiều năm”, ông Nguyễn Văn Thịnh cho hay.

Theo nông dân, cây quýt ở Dran phát triển mạnh và ít gặp phải sâu bệnh. Do vậy, quy trình chăm sóc cây cũng không đòi hỏi nhiều công sức hay đầu tư nhiều loại thuốc, phân bón. Vào mùa mưa, người dân bón phân để cây hấp thụ còn khoảng thời gian sau đó thì giảm dần và ngắt hẳn. Đặc thù của quýt là bị sâu đục thân nên nông dân luôn chủ động các biện pháp phòng trừ, giảm được thiệt hại.

Nguồn: Tổng hợp và được kiểm duyệt bởi Farmtech Vietnam

Gắn với trái “trái xù xì” nổi tiếng đất Đồng Nai là những câu chuyện dài về nỗ lực xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm bằng uy tín, chất lượng.

Những vườn trái bắt đầu đỏ rực đỏ với không khí vui tươi của nhà vườn mùa thu hoạch…

Vào “bảng vàng” đặc sản quốc gia

Với hơn 11.000ha, Đồng Nai là địa phương có diện tích chôm chôm lớn nhất cả nước. Hầu hết các vườn chôm chôm đều đang ở giai đoạn cây cho thu hoạch, luôn trúng mùa cho năng suất và sản lượng cao. Vào mùa thu hoạch trái, các tuyến đường ở TP Long Khánh, huyện Thống Nhất, Xuân Lộc… đâu đâu cũng thấy hình ảnh “trái xù xì”, râu mọc tua tủa đậu sai trĩu cành, rực đỏ.

Tháng 6/2016, niềm vui lớn đến với nông dân nơi đây khi Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN) cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm chôm chôm Long Khánh. Hai sản phẩm chôm chôm nhãn và chôm chôm tróc (Java) được trồng tại các xã Bình Lộc, Xuân Tân, Bảo Vinh, Bảo Quang (Long Khánh); Xuân Ðịnh, Bảo Hòa (huyện Xuân Lộc); Xuân Thiện, Quang Trung, Gia Kiệm và Gia Tân 3 (huyện Thống Nhất); xã Sông Nhạn, Xuân Quế, Bảo Bình và Xuân Bảo (huyện Cẩm Mỹ).

Đây là những địa phương có điều kiện tự nhiên đặc thù về địa hình, khí hậu, thổ nhưỡng khá thuận lợi giúp nâng cao chất lượng của chôm chôm Long Khánh với tổng diện tích gần 7.000ha. Việc cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm chôm chôm Long Khánh đã đưa sản phẩm này vào “bảng vàng” đặc sản quốc gia, không chỉ góp phần khẳng định thương hiệu mà còn mở ra nhiều cơ hội về thị trường.

Trưởng ban Dân vận Thành ủy Long Khánh, Phạm Văn Hoàng phấn khởi: “Việc trái chôm chôm Long Khánh được cấp chỉ dẫn địa lý tạo điều kiện để người tiêu dùng biết rõ hơn thông tin về nguồn gốc, chất lượng và góp phần đổi mới cách nhìn của người tiêu dùng về sản phẩm”.

Tuy nhiên theo ông Hoàng, đây mới chỉ là bước khởi đầu xây dựng thương hiệu mạnh cho trái chôm chôm Long Khánh, vấn đề quan trọng làm sao để nâng tầm trái chôm chôm Long Khánh giữ được chất lượng trái ngon, an toàn, để mang lại giá trị bền vững cho thương hiệu chôm chôm này.

Ông Phùng Thanh Tâm, Giám đốc HTX Nông nghiệp xã Bình Lộc chia sẻ: “Bản thân tôi cũng như nhiều bà con trồng chôm chôm rất vui khi sản phẩm chôm chôm tróc và chôm chôm nhãn đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý với thương hiệu chôm chôm Long Khánh. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có những vùng chuyên canh, trồng đại trà theo cánh đồng lớn. Do vậy chúng tôi sẽ cố gắng động viên khuyến khích xã viên quan tâm đầu tư thêm cho hai loại chôm chôm này”.

Theo ông Tâm, thời gian qua UBND thị xã Long Khánh đã hỗ trợ nông dân xây dựng mô hình điểm sản xuất chôm chôm VietGAP tại xã Bình Lộc nhưng thực tế mô hình này vẫn chưa phát triển mạnh. Do vậy, Nhà nước cần có chính sách bảo hộ cho trái chôm chôm Long Khánh, vì nếu không sẽ dẫn đến tình trạng nông dân sẽ chặt bỏ chôm chôm tróc và nhãn vì giá cả thị trường thấp, bấp bênh và không cho hiệu quả kinh tế bằng giống chôm chôm Thái.

Câu chuyện dài về ý thức sản xuất

Gắn với mỗi sản phẩm nông sản Đồng Nai đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý là những câu chuyện dài về nỗ lực xây dựng thương hiệu cho sản phẩm bằng uy tín, chất lượng.

Năm 1991, ông Nguyễn Vĩnh Thủy là người đầu tiên trồng chôm chôm nhãn tại xã Xuân Định (huyện Xuân Lộc). Ông Thủy kể: “Những năm 1980, tôi từng đi buôn chôm chôm, thời điểm đó vùng Long Khánh rất ít người trồng được chôm chôm nhãn nên giá bán luôn cao hơn gấp 4 – 5 lần chôm chôm thường. Do vậy, tôi quyết định đầu tư mở rộng diện tích lên gần chục ha chôm chôm nhãn và để vườn phát triển tự nhiên không ép cây ra trái vụ vì cây, trái đúng mùa sẽ cho mẫu mã đẹp và chất lượng ngon nhất”.

Theo ông Phùng Gia Từ, ấp 4, xã Bình Lộc, TP Long Khánh, từ khi có chỉ dẫn địa lý, nhà vườn đã tích cực đầu tư vào sản xuất theo quy trình và mở rộng các dịch vụ sinh thái phục vụ khách du lịch; đồng thời kỳ vọng đây sẽ là cơ hội mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu để loại trái cây đặc sản này sẽ có giá tốt, đầu ra ổn định hơn.

Ông Phùng Thanh Tâm, Giám đốc HTX Nông nghiệp – Dịch vụ – Thương mại Bình Lộc xác nhận, từ cuối vụ thu hoạch chôm chôm 2016 đến nay, người dân đã không còn chặt bỏ chôm chôm bản địa.

HTX đã phối hợp với chính quyền địa phương xây dựng cánh đồng lớn chôm chôm nhãn, chôm chôm tróc. Đồng thời, vận động xã viên tích cực tham gia sản xuất theo quy trình và liên kết với các đối tác nhằm mở rộng thị trường.

Thực tế, vẫn còn nhiều thách thức để loại trái cây đặc sản này khẳng định được vị thế của mình. Chôm chôm Long Khánh có kích cỡ trái lớn, mẫu mã đẹp, mùi vị thơm ngon đậm đà nên từng được bình chọn vào tốp 50 loại trái cây nổi tiếng nhất của Việt Nam.

Tuy là đặc sản nổi tiếng từ lâu nhưng số phận của trái chôm chôm địa phương vẫn khá long đong với đầu ra còn bấp bênh. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến trái chôm chôm Đồng Nai chưa thể đi xa.

Ông Trần Mộng Thành, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP Long Khánh cho biết, hiện vùng chuyên canh chôm chôm đã hình thành và đang dần chuẩn hóa về chất lượng giống, ứng dụng KH-KT vào sản xuất để tăng năng suất, chất lượng sản phẩm. TP Long Khánh đã hỗ trợ nông dân xây dựng một số mô hình điểm sản xuất chôm chôm VietGAP tại xã Bình Lộc và quy trình sản xuất sạch này đang được nông dân ứng dụng rộng rãi.

Thời gian gần đây, Sở NN-PTNT tỉnh Đồng Nai cũng đã tổ chức các cuộc họp bàn lấy ý kiến đóng góp từ các địa phương; đồng thời cho triển khai lấy mẫu đất, nước tại các vùng trồng chôm chôm trên địa bàn để phân tích và sớm có kết quả và đưa ra giải pháp hỗ trợ các địa phương khôi phục và phát triển cây chôm chôm bản địa mới được cấp chỉ dẫn địa lý.

Nguồn: Tổng hợp và được kiểm duyệt bởi Farmtech Vietnam

Về xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc (Hòa Bình) thời điểm này, nông dân đang rộn ràng bước vào mùa thu hoạch củ dong riềng (còn gọi là củ đót) nguyên liệu chính sản xuất miến dong.

Bà con tất bật chặt cây, đào củ, đóng bao chờ xe đến thu mua. Năm nay, diện tích trồng dong riềng của xã đạt hơn 200 ha. Mùa thu hoạch củ dong riềng ở Cao Sơn bắt đầu từ tháng 11 và kết thúc trước tết Nguyên đán.

Những năm gần đây, xã Cao Sơn đẩy mạnh chuyển đổi các loại cây trồng kém hiệu quả sang trồng cây dong riềng. Các xóm trồng nhiều dong riềng nhất là: Sèo, Sơn Phú, Nà Chiếu, Tằm. Đây là loài cây hợp vùng đất dốc và giải quyết tốt vấn đề lương thực.

Hiện, xã chủ yếu trồng giống dong riềng DR1. Đây là giống mới có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt, cây cao trung bình, ít đổ, củ nạc, đồng đều, ruột trắng, phù hợp với điều kiện sinh thái nơi đây. Củ dong riềng có tỷ lệ tinh bột cao (13,5-16,4%), sử dụng để chế biến tinh bột, ăn tươi hoặc làm thức ăn gia súc. Chất lượng củ DR1 rất thích hợp cho yêu cầu chế biến tinh bột ẩm làm miến dong. Thời điểm thu hoạch vào áp tết, người trồng dong riềng phấn khởi bởi loại cây có củ này năm nay vừa được mùa, được giá.

Để cây dong riềng sinh trưởng và phát triển tốt, xã phối hợp với các ngành chức năng của huyện hỗ trợ giống, phân bón, tập huấn, chuyển giao KHKT phòng, chống sâu bệnh và chăm sóc cây trồng cho bà con. Cây phù hợp với đất núi nên phát triển tốt, cho năng suất cao, không mất nhiều công chăm sóc, sau 12 tháng cho thu hoạch, 1 ha thu được 70- 80 tấn củ tươi, với giá bán hiện nay 1.500- 1.700 đồng/kg cho thu lãi khoảng 70 triệu đồng/ha sau khi trừ chi phí.

Ngày mùa, tư thương đến tận xã thu mua về để sản xuất miến dong. Một số bà con trong xã tận dụng bã dong riềng sau khi lấy tinh bột để làm thức ăn cho trâu, bò. Hiện nay, dong riềng là một trong hai cây hàng hóa chủ lực, đóng góp quan trọng trong công tác giảm nghèo, phát triển KT-XH ở địa phương.

Ông Nguyễn Văn Chuyền, xóm Sèo cho biết: Trồng cây dong riềng không tốn nhiều công chăm sóc, giống thì có sẵn từ mùa trước để lại, chỉ tốn công thuê người lúc thu hoạch. Hiện, củ dong riềng đang được thu mua với giá tăng gấp đôi so với năm ngoái, cộng với năm nay được mùa nên nông dân rất phấn khởi. Với diện tích khoảng 4.000m2 trồng dong riềng, gia đình dự kiến năm nay thu được 40- 50 tấn củ.

Bên cạnh những thuận lợi, việc trồng cây dong riềng ở xã Cao Sơn cũng còn gặp những khó khăn như giá bán hàng năm chưa ổn định; bà con chủ yếu bán củ dong riềng tươi cho thương lái mang đi các tỉnh miền xuôi tiêu thụ, chưa tự chế biến được ra sản phẩm tinh bột; tại địa phương có 1 cơ sở sản xuất miến dong Khương Thưởng nhưng quy mô còn nhỏ nên bao tiêu sản phẩm cho người dân còn ít (mỗi năm tiêu thụ khoảng 2.000 tấn củ, trong khi số lượng dong riềng của người dân làm ra khoảng 4.000- 5.000 tấn).

Vì vậy chính quyền và người dân địa phương mong muốn các cấp, ngành quan tâm hỗ trợ hơn nữa; tạo điều kiện thu hút các doanh nghiệp đầu tư các nhà máy, xưởng bảo quản, chế biến dong riềng để tiêu thu ổn định sản phẩm đầu ra cho người dân.

Nguồn: Tổng hợp và được kiểm duyệt bởi Farmtech Vietnam