Chuyên mục: Chùm Ngây

Chùm ngây

Dân Bảy Núi trồng chùm ngây dưới tán rừng để thoát nghèo

Hạt chùm ngây 100.000 – 120.000 đồng/kg, lá non 50.000 – 60.000 đồng/kg, giống 15.000 đồng/cây, loài vốn chỉ làm hàng rào giờ có thể mang lại cho nông dân cả trăm triệu mỗi năm.

Chùm ngây có tên khoa học là Moringa oleifera, thích nghi với vùng đất núi, dễ trồng. Tỉnh An Giang đang hỗ trợ nông dân thực hiện dự án “Xây dựng mô hình phát triển cây chùm ngây” ở vùng Bảy Núi ( huyện Tri Tôn và Tịnh Biên) với diện tích 200ha theo hai hướng: sử dụng cho rau sạch và thuốc sạch theo tiêu chuẩn quốc tế.

Tỉnh An Giang còn có kế hoạch sẽ tập trung xây dựng vùng nguyên liệu 2.000 ha tại 9 xã của hai huyện vùng Bảy Núi, khai thác từng bước 6.000ha đất trồng rừng hiệu quả thấp, qua đó tăng giá trị kinh tế từ 2 triệu đồng/ha/năm lên 20 triệu đồng/ha/năm, tạo việc làm, thu nhập cao cho lao động nông thôn miền núi.

Cây giống chùm ngây 2 tháng tuổi chuẩn bị đem đi trồng ở vùng Bảy Núi

Ông Trần Văn Hiệp ở ấp Núi Đá Lớn, xã An Phú, Tịnh Biên, cho biết, gia đình trồng 5 công cây chùm ngây ở phía sau triền núi Voi, cây đang cho thu hoạch lá. Trung bình 2 tuần thu hoạch lá non một lần, giá 1 kg lá từ 50.000 – 60.000 đồng, còn hạt giống bán 100.000 đồng/kg. Ngoài ra, gia đình làm vườn ươm cây con, mỗi năm cũng ươm được vài ngàn cây, bán giá mỗi cây giống từ 15.000-20.000 đồng.

Cũng theo ông Hiệp, một công đất ở triền núi khó có thể trồng cây ăn trái cho năng suất cao mà chỉ trồng rừng, và mà đặc biệt chỉ có chùm ngây trồng xen canh với rừng là phù hợp, cho thu hoạch không thua gì so với trồng lúa, trong khi việc chăm sóc lại nhàn hạ hơn. Toàn thân cây chùm ngây là thuốc nên luôn được các công ty chế biến dược phẩm quan tâm đến tận nhà thu mua.

Ông Trần Văn Mì, bí thư xã Lương Phi (Tri Tôn – An giang) cho biết thêm, ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long chỉ có vùng Bảy Núi với khí hậu khô hạn khắc nghiệt là nơi lý tưởng trồng chùm ngây. Hiện huyện Tri Tôn đang thực hiện đề tài: “Bảo tồn, phát triển sản xuất và hướng tới chế biến, tiêu thụ sản phẩm cây chùm ngây”. Đây là chương trình nằm trong dự án xóa nghèo, nhằm cải thiện cuộc sống đồng bào dân tộc Khmer và người trồng rừng phòng hộ khu vực Bảy Núi. Kinh phí cho dự án hơn 1 tỷ đồng. Theo ông Mì, ước tính dự án giải quyết việc làm cho khoảng 300 hộ nông dân tại địa phương và trên 1.000 lao động nông nhàn.

Cây chùm ngây đang cho trái.

Cây chùm ngây có trong tự nhiên từ lâu đời. Tại vùng núi ở Tịnh Biên, Tri Tôn (An Giang) nhiều nhà trước nay vẫn quen trồng làm hàng rào. Nay bà con mới biết tới các công dụng của nó. Ông Mì cũng cho biết: Chùm ngây là loại cây thân gỗ, có thể cao tới 5-6m, cây rất dễ trồng, dễ sống, không kén đất, ít tốn phân, và hầu như “miễn dịch” với sâu bọ. Cây có thể trồng quanh hàng rào, trồng ở những bãi đất trống, trồng dọc đường đi… Trồng khoảng 4-5 tháng là bắt đầu thu lá. Vì thuộc họ cây cổ thụ nên tuổi thọ của chùm ngây kéo dài.

Người dân có thể trồng chùm ngây xen kẽ dưới tán rừng, khi cây cao được 1,5m thì cắt cành, chỗ cắt sẽ đâm ra nhiều tược, khi tược cao lại cắt ngang, lúc đó cây sẽ đâm tược theo cấp số nhân. Chùm ngây trồng khoảng 6 – 8 tháng là có thể thu hoạch được lá hoặc hạt.

Nguồn: Zing.vn được kiểm duyệt bởi Farmtech VietNam.

Cây chùm ngây mở hướng làm giàu

Tốt nghiệp Đại học Nông lâm TP Hồ Chí Minh, chàng kỹ sư trẻ Nguyễn Văn Đồng từ bỏ giấc mơ công chức về quê (xã Nam Hương, Thạch Hà) lập trang trại và du nhập cây chùm ngây – một loại cây “vạn năng” về trồng trên quy mô lớn.

Dẫn tôi “vi hành” một vòng khu vực trang trại rộng 6 ha, nằm dưới chân động Hạc, xã Nam Hương với những “phân khu” ao – chuồng đan xen và cơ man màu xanh của loại cây “lạ” cao quá đầu người, kỹ sư trẻ Nguyễn Văn Đồng say sưa thuyết trình về cây chùm ngây – một loại cây mới vừa đưa vào trồng trên diện tích 2,8 ha. Chưa tin vào những thuyết minh về nhiều tác dụng của loài cây mới này, tôi liền mở điện thoại vào Google, gõ từ khóa “cây chùm ngây” và chỉ trong vòng 0,35 giây đã cho 567.000 kết quả với nhiều mỹ từ: cây thần diệu, cây độ sinh, cây vạn năng, thảo dược quý, rau sạch thế kỷ 21.

Trang trại của Nguyễn Văn Đồng phủ một màu xanh của cây chùm ngây.
Theo tài liệu của Giáo sư Nguyễn Lân Hùng – Tổng Thư ký Hội Các ngành sinh học Việt Nam, cây chùm ngây không chỉ cung cấp dinh dưỡng, làm thuốc mà còn là nguyên liệu để sản xuất mỹ phẩm. Lá được dùng làm rau, nấu canh, làm sinh tố. Người già, trẻ em và người có thể trạng yếu, nếu ăn rau chùm ngây sẽ rất mau khỏe. Chùm ngây còn có tác dụng phòng và trị rất nhiều bệnh như: ung thư, tiểu đường, thiếu máu, còi xương, gan, tim mạch, ung loét, co giật… Nó giúp hạ huyết áp và cholesterol, chống oxy hóa…
“Qua nghiên cứu tài liệu trên mạng, các bài nói chuyện của các nhà khoa học, nhà kinh doanh về công dụng, kỹ thuật trồng, chăm sóc cũng như khả năng tiêu thụ của cây chùm ngây, năm 2014, em vào thực địa một số tỉnh miền Nam để học hỏi và đưa về trồng thử nghiệm 100 cây, nay phát triển rất tốt. Đặc biệt, cây chùm ngây hầu như không có sâu bệnh và thích hợp với điều kiện khô hạn ở Hà Tĩnh. Vì vậy, đầu năm 2015, em tiếp tục mua giống về trồng đại trà trên diện tích 2,8 ha với chi phí cây giống 40 triệu đồng/ha” – Đồng cho biết.

Theo Đồng, cây chùm ngây sau 6 tháng tuổi (cao khoảng 2m) là thời gian bắt đầu thu hoạch chính. Trung bình 1 cây có thể cho thu hoạch từ 0,5-1 kg lá. Nếu trồng 5.000 cây/ha (2 m2/cây), sau 6 tháng có thể thu hoạch trung bình 2.500 kg lá /ha/tháng. Với giá bán sĩ tại vườn 50.000 đồng/kg, thì trung bình 1 ha cho thu nhập khoảng 125 triệu đồng/tháng. Hiện nay, sản phẩm rau chùm ngây đã có mặt tại cửa hàng thực phẩm Mitraco và chợ thành phố Hà Tĩnh với giá bán lẻ dao động 80.000 – 100.000 đồng/kg.
“Không mơ ước bán được với giá 50.000 đồng/kg như giai đoạn đầu còn khan hàng mà chỉ cần bằng giá rau thông thường 20.000 đồng/kg, thì lãi ròng tại vườn ít nhất 50 triệu đồng/tháng/ ha, sẽ là nguồn thu lớn đối với người nông dân hiện nay” – Đồng bày tỏ.

Sản phẩm cây chùm ngây được bày bán tại Cửa hàng thực phẩm Mitraco Hà Tĩnh

Mặc dù đây là loại cây cho giá trị kinh tế khá cao nhưng trong suốt câu chuyện, Đồng không có ý giành thế “độc quyền” mà mong muốn phổ biến cho người dân Hà Tĩnh phát triển giống cây này, ít nhất mỗi nhà trồng 2-3 cây là có thể tự túc nguồn thực phẩm giàu chất dinh dưỡng và an toàn cho gia đình, đặc biệt là vào mùa hè khô hạn có ít rau xanh. Trong trang trại của mình, Đồng đang lập kế hoạch mở rộng diện tích cây chùm ngây kết hợp với trồng một số cây dược liệu để thành sản phẩm hàng hóa cung cấp cho các công ty chế biến dược liệu, sản phẩm làm đẹp.

“Rõ ràng, cây chùm ngây không chỉ là giải pháp độ sinh như Tổ chức Lương thực thế giới (FAO) đề quyết mà còn là giải pháp ưu việt cho Việt Nam chúng ta. Vấn đề là làm thế nào để mọi người dân Việt Nam biết được giá trị của nó, để người nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, để cây chùm ngây trở thành thực đơn trong mỗi bữa ăn hàng ngày để những nhà sản xuất, chế biến dược phẩm của chúng ta không chỉ có mỗi một lựa chọn là mua nguyên liệu nước ngoài về dập thành viên rồi bán và làm thế nào để phổ biến những sản phẩm của cây chùm ngây rộng khắp” – Giáo sư Nguyễn Lân Hùng nói.

Nguồn: Báo Hà Tĩnh được kiểm duyệt bởi Farmtech VietNam.

Cách thu hoạch cây chùm ngây

Cách thức thu hoạch cây chùm ngây đúng cách giúp bạn dễ dàng bảo quản một cách hiệu quả nhất tại nhà.

Thu hoạch lá cây chùm ngây

Khi cây chùm ngây bắt đầu cao lên khoảng 1m5 thì hãy cắt nó đi và chừa lại khoảng cách khoảng 1m. Ngay đoạn cắt của cây sẽ bắt đầu đâm lên nhiều tược cho đến khi nào cao các bạn hãy cắt ngang rồi chừa lại 1 tắc. Lúc này cây sẽ đâm tược từ chỗ cắt khoảng 1 tắc theo cấp số nhân lúc này ta bắt đầu thu hoạch sẽ được thêm rất nhiều rau.
Chùm ngây là loại rau sạch không có sau bệnh hay đất cát bám vào khi thu hoạch. Mỗi chu kì thu hoạch lá của cây là thông thường khoảng 30 cho đến 45 ngày thu hoạch 1 lần. 6 tháng tuổi là cây bắt đầu bước vào thời kì thu hoạch chính. Mỗi cây hàng tháng cho năng xuất khoảng 0.6kg lá tươi hàng tháng.
cây chùm ngây

Thu hoạch quả của cây chùm ngây

Kỹ thuật hái quả như sau: khi cây trồng bắt đầu trên 18 tháng thì bắt đầu ra hoa kết trái và hàng năm vào tháng 2 là bắt đầu có thể thu hoạch để làm giống được rồi. Lấy giống từ những cây có độ tuôi khoảng 6 năm tuổi trở lên chọn những quả đã già và to để thu hái. Màu vỏ thu hoạch được là màu xanh đã chuyển sang màu thẩm mốc. Không thu hoạch những quả bị sau bệnh hay những quả bị nứt, những quả bị bệnh nấm. Không được bẻ cành mà nên dùng dụng cụ để thu hái chừa lại những quả chưa đạt yêu cầu đợt sau thu hoạch.

Chế biến hạt giống: sau khi các bạn đã thu hái về rồi cũng nên rải đều chúng ra trên tấm bạt hoặc là phơi ngoài nắng nhẹ một chút. Khi quả bắt đầu có hiện tượng nứt thì thu vào trong bóng dâm để phơi mát không nên phơi ngoài nắng nữa. Vì trong quả có dầu nếu như phơi ngoài nắng nữa chúng sẽ khô dầu đi và làm giảm đi phần nào tỉ lệ nẩy mầm của hạt. Khi hạt đã bung ra hết trái thì nên sàn bỏ các tạp chất đi thu hoạch lại hạt rồi đưa nó vào dụng cụ bảo quản.

Bảo quản hạt giống: bảo quản hạt giống sẽ hơi cầu kì một chút vì hạt của cây chùm ngây là loại hạt có dầu. Phải bảo quản cho thật tốt thì mới đảm bảo được. Loại bỏ những hạt xấu hạt không đảm bảo ra cho những hạt giống tốt vào trong túi PE hàn lại cho kín để bảo quản chúng ở nhiệt độ trung bình khoảng 10 độ C. Trong năm đó mà sử dụng nó để ươm ngây luôn thì tỉ lệ nẩy mầm sẽ rất cao đến 75% còn để qua năm thì chỉ còn lại khoảng 20-30% mà thôi.

Thu hoạch rễ

Mỗi cây cho năng xuất khoảng 3-10kg cũ rễ tùy vào đất trồng cùng với điều kiện chăm sóc của cây như thế nào nữa sau thời gian 5 năm.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Chùm ngây

Cây chùm ngây là loại thực phẩm rất tốt cho cơ thể , được nhiều chuyên gia tin dùng. Kỹ thuật trồng cây chùm ngây cũng rất đơn giản.

1. Giới thiệu

1.1. Đặc điểm hình thái

Cây chùm ngây thuộc loại cây gỗ trung bình, cao 5 – 10m. Lá kép lông chim 3 lần, dài 30 – 60cm, với nhiều lá chét màu xanh mốc, không lông, dài 1,3 – 2cm, rộng 0,3 – 0,6cm; lá kèm bao lấy chồi. Hoa thơm, to, dạng hơi giống hoa đậu, tràng hoa gồm 5 cánh, màu trắng, vểnh lên, rộng khoảng 2,5 cm. Bầu noãn 1 buồng do 3 lá noãn, đính phôi trắc mô. Quả nang dài từ 25 – 30cm, rộng 2cm, khi khô mở thành 3 mảnh dày. Hạt nhiều (khoảng 20), tròn dẹp, to khoảng 1cm, có 3 cánh mỏng bao quanh. Cây trổ hoa vào các tháng 1 – 2.

1.2. Đặc điểm phân loại

Chùm ngây là một trong 13 loài thuộc chi Moringa, họ Moringaceae, tên khoa học Moringa oleifera Lamk.. Trong đó, Moringa là tên chi, được Latin hóa từ tên bản xứ gốc tiếng Tamil murungakkai, oleifera có nghĩa là chứa dầu, được ghép bởi gốc từ olei- (dầu) và -fera (mang, chứa).

2. Kỹ thuật trồng và chăm sóc

2.1. Gieo ươm

Thời vụ: cây Chùm ngây có thể trồng quanh năm vì cây Chùm ngây chịu khô hạn tốt. Ở những vùng thiếu nước thì nên trồng vào đầu mùa mưa (tháng 4 – 5). Cây bắt đầu cho quả sau 6 – 8 tháng trồng. Quả được thu hoạch giữa tháng ba và tháng tư, sau đó thu lại một đợt nữa trong tháng 9 và tháng 10.

a. Chuẩn bị: Túi bầu PE 11 x 20cm hoặc chậu cây cảnh đựng hỗn hợp ruột bầu. Thành phần ruột bầu gồm 80% đất mặt tầng AB + 20% phân hữu cơ đã hoai. Đất làm ruột bầu được đập sàn nhỏ trộn đều với phân và đổ vào bầu thật đầy, sau đó xếp thành luống có chiều ngang 0,8 – 1m, chiều dài tùy ý, khoảng cách giữa 2 luống 0,4m.

b. Xử lý hạt: Ngâm hạt chùm ngây với nước ấm 60 độ C (2 sôi, 3 lạnh) trong 24 giờ, sau đó đem gieo.

c. Gieo ươm:

+ Gieo trực tiếp: Dùng túi bầu PE hoặc chậu nhựa có lỗ thoát nước, đựng hỗn hợp ruột bầu. Sau đó đặt hạt sâu khoảng 25mm dưới lớp đất xốp, phủ và nén đất nhè nhẹ, tưới nước cầm chừng không để khô quá hoặc ướt quá. Sau 3 – 6 ngày hạt nẩy mầm, và cây sẽ ló ra khỏi mặt đất sau chừng 1 tuần, tiếp tục giữ ẩm không để quá khô, tuyệt đối không để úng nước và để trong mát.

+ Ươm vào túi bầu PE hoặc chậu: Có 2 cách

Cách 1: Ngâm hạt trong nước ấm 60 độ C (2 sôi, 3 lạnh) 24 giờ, hạt sau khi ngâm, vớt ra trộn với cát, ủ trong bao tải, hoặc rơm rạ mỗi ngày tưới một lần, 3 – 6 ngày sau hạt nẩy mầm, đem hạt ươm vào túi bầu PE hoặc chậu nhựa chứa đất tơi xốp có khoét lổ rút nước, tưới nước vừa đủ ẩm, tránh úng nước, khoảng 1 tuần sau cây nhú lên, chờ 6 – 8 tuần cây khỏe.

Cách 2: Đầu tiên, pha nước ấm 60 độ C (2 sôi, 3 lạnh), ngâm hạt chùm ngây trong 24 giờ. Lấy khăn bọc hạt chùm ngây lại và để trong tối; vì, ánh sáng khuyếch tán có lợi cho cây xanh, nhưng cưỡng bức quá trình nẩy mầm. Đặc biệt là thành phần quang phổ màu xanh trong phổ ánh sáng trắng. Mỗi ngày, nhúng bọc hạt chùm ngây vào nước mưa, trở qua trở lại. Sau đó, vẩy nhẹ để đừng ứ nước bên trong. Làm cẩn thận vì có thể làm hư mầm non bên trong. Bổ sung nước cũng như tránh ẩm mốc cho hạt. Vài ngày sau, hạt nẩy mầm. Đem ươm vào chậu hoặc túi bầu PE có hỗn hợp ruột bầu, lưu ý là cả chậu hoặc túi bầu PE đều cần khoét lổ để thoát nước.

2.2. Giâm cành

– Chọn cành giâm: Chọn những cành bánh tẻ hoặc các nhánh từ cành chính trên những cây khỏe mạnh, lấy đoạn từ gốc đến hết phần bánh tẻ, không lấy phần ngọn. “Gốc cành được ngâm trong nước tránh cho cành khỏi mất nước”.

– Cắt cành giâm: Chọn các đoạn thân cành có đường kính từ 2 – 3 cm, cành được cắt với chiều dài từ 10 – 15 cm, mang 2 – 3 cặp lá, cắt bớt phiến lá. Các vết cắt nên cắt xéo, sắc ngọt và tránh bầm dập.

– Ngâm cành giâm vào thuốc trị nấm: Sau khi cắt ra từng đoạn cành, nhúng cành giâm vào thuốc trị nấm như: Rovral….. liều lượng sử dụng có ghi trên bao bì các loại thuốc. Thời gian ngâm vào thuốc diệt nấm bệnh từ 20 – 30 phút.

– Nhúng gốc cành vào thuốc kích thích ra rễ, như NAA, IBA và NAA + IBA (tỷ lệ 1:1), nồng độ kích thích tố thích hợp từ 2.000 – 3.000 ppm, và giâm ngay vào bầu hoặc líp ươm đã soi lổ.

– Cắm cành giâm vào bầu đất líp ươm: Hỗn hợp gồm tro trấu (25%), cát sông (75%), hạt cát thô, hỗn hợp được trộn đều và cho vào bầu hoặc líp. Bầu đất, líp giâm cành, cần được đặt trong nhà polyetylen có hệ thống phun sương không liên tục, 1 giờ phun 2 phút trong 2 tuần đầu, sau 15 ngày tưới 5-6 lần/ ngày đảm bảo ẩm độ thường xuyên trên 80 % trong tuần lễ đầu, sau 45 ngày có thể cho cây ra trồng trong chậu hoặc thay bầu đất nuôi cây.

– Chăm sóc cành giâm: Trước khi chuyển cây ra bầu đất nên tưới nước ướt đẫm, xới nhẹ, lấy cành giâm cắm trên líp ươm vào bầu đất hoặc bầu đất giâm cành xé bỏ vỏ bầu và cắm vào bầu đất mới. Thành phần bầu đất gồm: tro trấu, đất mặt, phân chuồng. Bầu đất cần được tưới đủ ẩm trước khi cắm cành giâm đã có rễ vào bầu, líp đặt bầu ươm cành giâm cần được che nắng trong thời gian đầu, dần dần cho cành giâm tiếp xúc với nắng nhẹ, sau đó tăng dần lượng chiếu sáng để cành giâm ra rễ mạnh hơn và đưa dần cành giâm ra ánh sáng hoàn toàn. Khi cành giâm đã phát triển mạnh có thể bón phân pha loãng để giúp cây sinh trưởng tốt hơn.

2.3. Trồng

Trồng cây

Cây ươm trồng bằng cây con hoặc bằng cành giâm trong chậu hoặc túi bầu PE được 6 – 8 tuần lễ, đã đâm rễ và cây cứng cáp, cao 10 – 20cm có thể đem trồng.

Trồng phân tán cây cách cây từ 1,5 – 2,0m, trồng tập trung cây cách cây 2m hàng cách hàng 3m (mật độ 1.666 cây/ha).

Đào hố rộng 30 x 30cm, sâu 30cm, mỗi hố đào cách nhau 1,5 – 2m. Hố được đào trước khi trồng 7 – 10 ngày. Tiến hành bón lót phân NPK (15-15-15) từ 100-200gr/hố hoặc phân hữu cơ sinh học từ 1-1,5kg/hố. Sau khi bón phân xong phủ một lớp đất mịn dày 1-2cm.

Trước khi bỏ cây xuống hố phải xé túi bầu, lưu ý không để phạm vào rễ cái. Cho cây vào giữa hố, giữ cây thẳng, dùng tay vun lớp đất mịn xung quanh vào gốc cây. Vừa vun, vừa nén chặt gốc, lấp đất cao hơn cổ rễ từ 2-3cm, giữ ẩm 2 – 3 tuần cây sẽ sống khỏe, đến lúc đó không cần phải thường xuyên tưới nước.

Chăm sóc

Sau khi trồng 3-4 tuần, tiến hành kiểm tra và trồng dặm ngay những cây bị chết.

Làm cỏ vun gốc 1 tháng sau khi trồng.

Chăm sóc định kỳ 2 lần/năm, gồm phát dọn thực bì, làm cỏ, bón phân, vun gốc cây rộng 1m và bón phân cho cây, chăm sóc lần 1 lượng phân bón 100gr- 200gr NPK/lần bón. Bón liên tục trong 3 năm đầu.

Cây chùm ngây dễ trồng, tăng trưởng nhanh sau 01 năm trồng có thể cao từ 4 – 5m, đường kính cổ rễ từ 5 – 6cm, và ra hoa kết trái ngay trong năm đầu tiên.

Nếu chỉ để thu hoạch lá và hoa, có thể trồng ngay trên luống đất xốp bằng cách ươm hạt sâu 25mm và cách nhau 40cm như trồng ớt.

2.4. Một số sâu bệnh hại chính

Sâu bệnh hại thường gặp:

– Ruồi đục quả Gitona spp.

– Các loài bọ cánh cứng hại lá cây con và cây chồi giâm hom như: Mylloceus discolor, M. viridanus, Ptochus ovulum.

– Thực vật ký sinh: Dendrophthoe flacata.

– Các nấm hại như: Cercospora moringicola, Sphaceloma morindae, Puccinia moringae, Oidium sp., Polyporus gilvus…

3. Thu hoạch

3.1. Lá

Cây chùm ngây sau khi trồng 3 tháng, đạt chiều cao khoảng 60cm. Tiến hành cắt ngọn và tỉa cành.

Năng suất: tùy theo cách đầu tư, trung bình thu hoạch đạt 0,5kg lá tươi/tháng/cây. Sau khi trồng 6 tháng, cây cao khoảng 2m, đây là thời kỳ thu hoạch chính, thời kì này cây có thể cho 900gr lá tươi/cây/tháng.

Sau khi thu hoạch lá, tiến hành bón phân và cắt tỉa. Những tược non phát triển tiến hành cắt tiếp, cắt chỉ chừa lại khoảng 10cm.

3.2. Rễ

Thu hoạch rễ: năm thứ 2 trở đi.

Kỹ thuật ươm trồng cây chùm ngây

Cây chùm ngây được trồng và sử dụng phổ biến ở gần 90 nước. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Nông lương Thế giới (FAO) đều đề cao cây chùm ngây. Một số nguồn nghiên cứu cho biết, chùm ngây chứa hơn 90 chất dinh dưỡng tổng hợp, bao gồm 7 loại vitamin, 6 loại khoáng chất, 18 loại acid amin, 46 chất chống ôxi hóa, liều lượng lớn các chất chống viêm nhiễm, các chất kháng sinh, kháng độc tố, các chất giúp ngăn ngừa và điều trị ung thư, u xơ tiền liệt tuyến, giúp ổn định huyết áp, hạ cholesterol, bảo vệ gan.
Chùm ngây thuộc loại đại mộc, cây có thể trồng trong chậu cảnh hoặc ngoài vườn và có thể cao đến 10m. Lá kép, hoa trắng mọc thành chùm, quả dài giống quả cây hoa phượng,hạt màu đen. Cây sinh trưởng tốt ở nhiều điều kiện khí hậu và trổ hoa vào các tháng 1 – 2. Các bộ phận của cây như lá, quả là nguồn thực phẩm tốt, đặc biệt củ cây là một loại dược liệu quý.
Cây ưa sáng mọc nhanh, giai đoạn đầu ưa bóng nên có thể trồng xen, khi cây lớn điều chỉnh ánh sáng, tái sinh chồi mạnh với những nơi độ ẩm cao, đất xốp, tầng mùn dày, tái sinh hạt yếu. Cây có thể trồng quanh năm, đối với trồng hạt và trồng cây con có bầu 6 tuần tuổi, thời vụ tốt nhất là từ tháng 5 đến tháng 8.

Vườn cây chùm ngây

Đây là loại cây chịu hạn tốt và rất dễ trồng, tỷ lệ cây sống đạt trên 90%. Cây trồng được 2 tháng là có thể thu hoạch lá, một cây có độ tuổi từ 6 tháng đến 1 năm cho thu hoạch 0,5kg đến 1kg lá. Sản lượng lá tươi trung bình một năm từ 800 – 1.000kg/sào (360m2), nếu tính trên diện tích 1ha, cây chùm ngây sẽ cho sản lượng trung bình một năm từ 22 – 27 tấn.

Ươm giống từ hạt:

Cách 1: Ngâm hạt trong nước ấm 24 giờ, Hạt sau khi ngâm , vớt ra trộn với cát, ủ trong bao tải, hoặc rơm rạ mỗi ngày tưới một lần, 3 – 6 ngày sau hạt nẩy mầm, đem hạt ươm vào bao nhựa hoặc chậu nhựa chứa đất tơi xốp có khoét lỗ rút nước, tưới nước vừa đủ ẩm , tránh sũng nước, 3 – 5 ngày cây sẽ nhú lên, chờ từ 6 – 8 tuần cây khỏe, đem ra trồng.
Cách 2: Đầu tiên, pha nước: 2 sôi + 3 lạnh (nước ấm), ngâm hạt Chùm ngây trong 24 giờ. (Kích thích cho hạt chùm ngây qua thời kỳ nghỉ & nẩy mầm.) Lấy khăn bọc hạt Chùm ngây lại & để trong tối. – (Phải để trong tối. Vì ánh sáng khuyếch tán có lợi cho cây xanh, nhưng cưỡng bức quá trình nẩy mầm. Đặc biệt là thành phần quang phổ màu xanh trong phổ ánh sáng trắng.) Mỗi ngày, nhúng bọc Chùm ngây vào nước mưa, trở qua trở lại. Sau đó, vẩy nhẹ để đừng ứ nước bên trong. – Làm cẩn thận vì có thể làm hư mầm non bên trong!(Bổ sung nước cũng như tránh ẩm mốc cho hạt.) Vài ngày sau, hạt nẩy mầm. Đem ươm vào chậu hoặc bao ny lon có đất tơi xốp, lưu ý là cả chậu hoặc bao nylon đều cần khoét lổ để thoát nước.
Cách 3: dùng bao nylon hoặc chậu nhựa có lỗ thoát nước, đường kính khoảng 15cm-20cm và sâu chừng 25-30cm, đổ đất xốp vào, sau đó đặt hạt sâu khoảng 25 mi-li-met dưới lớp đất xốp, phủ và nén đất nhè nhẹ, tưới nước cầm chừng không để khô qúa hoặc ướt qúa. Sau chừng ba ngày hạt sẽ nẩy mầm, và cây sẽ ló ra khỏi mặt đất sau chừng 1 tuần, tiếp tục giữ ẩm không để qúa khô, và tuyệt đối không để sũng nước.

Cây chùm ngây

Trồng cây chùm ngây:

Cây ươm trồng trong chậu hoặc bao nylon được 6 – 8 tuần lễ, đã đâm rễ và cây đã cứng cáp. Đào lỗ rộng gấp đôi và sâu gấp đôi chậu nhựa, mỗi lỗ đào cách nhau từ 1,5m – 2m. Cắt đáy, rạch hai bên,nếu được xé toạc lấy chậu và bao ra khỏi lỗ, lưu ý không để phạm vào rễ cái. Đổ một lớp đất xốp trước khi đặt chậu hoặc bao nylon xuống, cuối cùng là phủ, nén lớp đất xốp chung quanh và mặt trên, giữ ẩm 2 – 3 tuần cây sẽ sống khoẻ, đến lúc đó không cần phải thường xuyên tưới nước nữa. Nhiều nơi để chỉ thu hoạch lá và hoa người ta ươm trồng ngay trên luống đất xốp bằng cách ươm hạt sâu 25mm và cách nhau 40cm như trồng ớt trồng cà.

Trồng làm rau xanh:

Nếu là mục đích trồng làm rau xanh thì mật độ trồng 1m x 1,5m (cây cách cây 1m, hàng cách hàng 1,5m). Khi cây cao khoảng trên 01m thì cắt đọt, cây sẽ ra nhiều nhánh và tiếp tục cắt nhánh thì cây lại ra theo cấp số nhân, sẽ thu hoạch được lượng rau nhiều.
Thời vụ trồng: Thông thường đầu mùa mưa từ tháng 6-8 hằng năm là kết thúc. Không nên trồng quá muộn, mùa khô đến cây sẽ bị chết nhiều.
Xử lý thực bì: Phát dọn sạch thực bì để hạn chế sâu bệnh hại và thuận lợi cho đào hố. Hố trồng cây: Đào hố theo quy cách 30 x 30 x 30cm. Đào trước 30 ngày, cho phân vào hố trung bình 2-3 kg phân hữu cơ hoai và lấp hố.
Trồng cây: Dùng cuốc xới đều dưới hố, xé túi bầu đặt cây ngay trung tâm hố, cây phải thẳng đứng, lấp hố ép đất xung quanh. Lấp theo hình nón úp đề cây không bị úng nước về mùa mưa sẽ bị chết nhiều.

Trồng làm dược liệu

Nếu mục đích trồng làm dược liệu là chính thì nên trồng theo mật độ 3mx3m (hàng cách hàng 3m, cây cách cây 3m). Trồng theo nanh sấu, các nội dung khác thực hiện như trên. Hố trồng cây: Đào hố theo quy cách 40 x 40 x 40cm đào trước 30 ngày, cho phân vào hố trung bình 3 – 4 kg phân hữu cơ hoai và lấp hố.

Chăm sóc và thu hoạch

Giai đoạn đầu, không để gia súc, gia cầm vào khu vực trồng cây vì cây đang non, mềm dễ bị gãy và dậm đạp hư cây. Hằng năm có kế hoạch làm cỏ, xới vun gốc và bón phân vi sinh, hữu cơ cho cây.
Thu hoạch lá: Cây 3 tháng tuổi đã bắt đầu cho thu hoạch, cây cao 60cm bắt đầu cắt ngọn và mỗi tháng tiến hành tỉa cành thúc đẩy cây đâm chồi, chăm sóc bón phân, sau 6 tháng tuổi, cây cao khoảng 2 mét, là thời gian bắt đầu thu hoạch chính, trung bình cây đã có thể cho 600g lá tươi /cây /tháng. Thời gian thu hoạch lá 3 – 5 năm từ khi trồng.
Thu củ và quả: Cây 5 năm tuổi sẽ có thể thu hoạch củ, mỗi cây cho từ 3 – 10kg củ lớn với giá trị cao làm dược liệu. Quả già có thể phơi khô làm giống hoặc lấy hạt rang ăn như lạc cũng rất tốt.

Chăm sóc cây chùm ngây

Kỹ thuật thu hái hạt giống

Cây trồng trên 18 tháng bắt đầu ra hoa kết quả, độ tháng 02 hằng năm thì thu hái trái để làm giống. Nên lấy giống từ những lâm phần hoặc cây mẹ trên 06 tuổi trở lên. Cần lưu ý trong thu hái, chọn trái đã già, to, tròn đều, màu vỏ chuyển từ màu xanh sang màu thẩm mốc, không lấy những trái đã nứt, hoặc có sâu đục hoặc bị bệnh nấm, không bẻ cả cành mà nên có dụng cụ thu hái để chọn những trái đạt yêu cầu và giữ lại những trái chưa đạt để thu tiếp.
Sau khi thu hái về phải rải đều ra trên tấm bạt, phơi ngoài nắng nhẹ, khi thấy trái đã có hiện tượng nứt thì đưa phơi trong bóng mát. Không phơi trực tiếp ngoài nắng vì hạt có dầu nên sẽ giảm tỷ lệ nẩy mầm, sau khi hạt đã bung ra hết khỏi trái thì sàng loại bỏ các tạp chất và thu hạt để đưa vô dụng cụ bảo quản

Bảo quản hạt giống:

Là loại hạt có dầu nên công tác bảo quản đòi hỏi phải thực hiện tốt thì chất lượng giống mới đảm bảo. Sau khi loại bỏ các tạp chất và các hạt chất lượng xấu như hạt lép, hạt nhỏ, hạt bị sâu đục…Xong cho vào túi PE hàn kín để bảo quản lạnh ở nhiệt độ trung bình 100C. Chỉ sử dụng trong năm thì tỷ lệ nẩy mầm cao trên 75% nếu để sang năm sau tỷ lệ nẩy mầm chỉ còn 20-30%.

Tổng hợp bởi Farmtech Vietnam