4 giống cam Cao Phong

Ngày 5/11/2014, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN) ra quyết định cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cam Cao Phong, tỉnh Hòa Bình.

Giống cam chín sớm CS1

Theo đó, 4 giống cam được bảo hộ gồm CS1, cam Xã Đoài lùn, cam Xã Đoài cao và cam Canh. Khu vực địa lý được bảo hộ là thị trấn Cao Phong, các xã Tây Phong, Bắc Phong, Dũng Phong, Tân Phong và Thu Phong thuộc huyện Cao Phong.

Hai giống cam Xã Đoài cao và Xã Đoài lùn thực chất là 2 dòng của giống cam Xã Đoài được một linh mục người Pháp quản hạt địa phận xã Nghi Diên (tên nôm là Xã Đoài), huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An nhập nội vào trồng trong khu nhà thờ của địa phương từ khoảng năm 1920-1930. Tại cuộc thi đấu xảo trái ngon do triều đình Huế tổ chức năm 1937, cam Xã Đoài đã đoạt giải Nhất.

Nhận thấy giống cam Xã Đoài có khả năng thích ứng rộng, phù hợp với nhiều vùng sinh thái các tỉnh miền Bắc Việt Nam, từ năm 1960 – 1980 Bộ Nông trường (nay là Bộ NN-PTNT) đã đưa giống cam này cùng với 2 giống cam khác là Sông Con và Vân Du vào trồng tập trung với diện tích lớn trong các nông trường quốc doanh, trong đó có Nông trường Cao Phong (Hòa Bình). Sau này Viện Nghiên cứu rau quả đã tuyển chọn và phục tráng 2 dòng Xã Đoài cao thành (quả hình trứng) và Xã Đoài thấp thành (quả hình cầu, thấp thành).

Cam Xã Đoài cao Cao Phong mọng nước, thơm, quả hình cầu đều hơi lồi về cuối. Vỏ quả khi chín có màu vàng cam và nhẵn, túi tinh dầu nhìn rõ. Tép màu vàng nhạt, vị ngọt.

Cam Xã Đoài lùn Cao Phong mọng nước, thơm. Quả có hình cầu đều, màu vàng cam, vỏ nhẵn, túi tinh dầu lộ rõ. Tép múi màu vàng nhạt, vị ngọt.

Cam Canh Cao Phong được di thực từ xã Vân Canh, huyện Hoài Đức, Hà Nội, có vỏ nhẵn và mỏng, mọng nước. Quả có hình cầu dẹt, vỏ quả khi chín có màu đỏ gấc, túi tinh dầu nhìn không rõ. Múi ít hạt, vách múi dai nhưng dễ tan, ít xơ bã. Vị ngọt mát.

Cam CS1 Cao Phong là giống cam chín sớm do Trung tâm Nghiên cứu và phát triển cây có múi Xuân Mai (Viện Nghiên cứu rau quả) tuyển chọn và trồng khảo nghiệm thành công từ một dòng đột biến của giống cam Xã Đoài trồng tại huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên, giống đã được Bộ NN-PTNT công nhận và cho phép phát triển trên diện rộng.

Cam CS1 có vỏ quả màu vàng đậm, tép màu vàng đậm; mùi thơm đặc trưng, mọng nước, vị ngọt đậm. Hình cầu đều, vỏ quả nhẵn, túi tinh dầu lộ rõ.

Ông Vũ Đình Việt, Phó Chủ tịch UBND huyện Cao Phong nhấn mạnh: “Cùng với chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho cam Cao Phong, huyện đang tập trung chỉ đạo quy hoạch lại vùng trồng để mở rộng diện tích, xây dựng quy trình SX cam sạch theo tiêu chuẩn VietGAP để xây dựng thương hiệu “cam Cao Phong” nhằm đưa sản phẩm vươn xa hơn nữa ra các thị trường trong và ngoài nước”.

Nguồn: Nongnghiep.vn được kiểm duyệt bởi Farmtech VietNam.

Tìm đầu ra bền vững cho cam Cao Phong

Cam Cao Phong ngày càng được nhiều người tiêu dùng trong cả nước biết đến là một loại đặc sản của tỉnh Hòa Bình.

Cam Cao Phong có màu sắc hấp dẫn và thơm ngon

Sau hơn 2 năm được cấp chỉ dẫn địa lý, cùng với quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap, cam Cao Phong ngày càng được nhiều người tiêu dùng trong cả nước biết đến là một loại đặc sản của tỉnh Hòa Bình có chất lượng thơm ngon và an toàn. Diện tích trồng cam Cao Phong không ngừng được mở rộng qua mỗi năm. Sản lượng ngày càng tăng nhanh chóng. Đây cũng là lúc cần đến những giải pháp kết nối, tiêu thụ tìm đầu ra ổn định, để giữ gìn và phát triển bền vững thương hiệu cho loại nông sản nổi tiếng này.

Cần kết nối tiêu thụ bền vững

Khi những đồi cam ở Cao Phong bắt đầu chín vàng, cũng là lúc tư thương khắp nơi tấp nập đến tận vườn để gom hàng đưa về các tỉnh, thành tiêu thụ. Ông Trần Văn Tuyên ở khu 4, thị trấn Cao Phong chia sẻ, gia đình ông trồng cam từ năm 2004 đến năm 2008 bắt đầu cho thu hoạch. Nhận thấy tiềm năng từ loại cây trồng này, ông Tuyên tiếp tục đầu tư hợp tác, liên kết mô hình 50/50 (người đầu tư vốn hợp tác với người có đất), đến nay đã có 17ha cam. Mỗi hec-ta cho sản lượng khoảng 30 tấn. Mùa cam năm nay, giá đầu vụ tương đối ổn định, người trồng cam Cao Phong phấn khởi vì có lãi.

Ông Trần Văn Tuyên cho hay, 1ha thu về cả gốc lãi 700-800 triệu đồng. Cam Cao Phong có thương hiệu và chất lượng, an toàn thực phẩm tốt. Với giá đầu vụ người trồng cam cũng phấn khởi vì có lợi nhuận. Các năm trước chất lượng cam Cao Phong chưa cao, chưa có thương hiệu, tiêu thụ chủ yếu ở chợ đầu mối. Nhưng 3-4 năm trở lại đây có thương hiệu người tiêu dùng trong nước biết đến.

Nông dân Cao Phong chăm sóc cam theo quy trình VietGAP

Cam Cao Phong vốn có nguồn gốc từ cam Xã Đoài (Nghệ An), nhưng khi được trồng tại huyện vùng núi Cao Phong đất đai phì nhiêu, màu mỡ, khí hậu mát mẻ, nên cam ở đây có những nét đặc trưng như mùi hương thơm mát, mọng nước, vị ngọt nhẹ, vỏ quả màu vàng óng đẹp mắt. Năm 2014, Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận Chỉ dẫn địa lý “Cao Phong” cho sản phẩm cam của huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình, khiến cho loại cam này càng được nhiều người tiêu dùng biết đến là một thương hiệu nổi tiếng.

Điều mà người trồng cam nơi đây trăn trở là tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm. Cho đến nay, các chủ vườn vẫn tự tìm mối tiêu thụ, trông chờ vào các tư thương đến tận vườn thu mua. Cũng bởi vậy mà có những năm cam được mùa nhưng bị tư thương ép giá. Các chủ vườn chưa kết nối được với các chợ đầu mối, các hệ thống siêu thị, mà chủ yếu là qua tư thương.

Đầu ra của cam Cao Phong chủ yếu thương lái thu mua

Ông Nguyễn Đình Bang, Chủ tịch Hội Nông dân thị trấn Cao Phong cho rằng cần có kết nối chặt chẽ, tạo kênh tiêu thụ ổn định cho người trồng cam. “Bây giờ đang hình thành chuỗi sản phẩm. Hội trồng cam và hội nông dân đang có ý tưởng sang năm có chuỗi tiêu thụ cho nông dân. Vừa rồi cũng có nhiều siêu thị muốn ký hợp đồng nhưng còn một số vấn đề nên chưa ký được. Còn từ năm sau, với một số tiêu chí, họ ký trực tiếp từng hộ. Hội trồng cam sẽ đứng ra để làm đầu mối ký với các hộ, vận chuyển đưa ra các siêu thị”.

Không phát triển ồ ạt

Những năm gần đây, diện tích, sản lượng cam ở Cao Phong liên tục tăng. Năm 2010, mới có 557 ha cam, quýt, sản lượng đạt 9.000 tấn. Sau 6 năm, diện tích tăng lên 2.000 ha, sản lượng đạt tới 23.000 tấn. Diện tích trồng cam và sản lượng đang tăng lên nhanh chóng qua mỗi năm, vừa là niềm vui vừa là nỗi lo của người trồng cam. Nhờ giá trị sản phẩm ngày càng được nâng cao sau khi được cấp chỉ dẫn địa lý đã có hàng trăm hộ trồng cam trong huyện có thu nhập từ 1 đến gần 10 tỷ đồng/năm. Thế nhưng nếu không tìm hướng tiêu thụ bền vững, nguy cơ các chủ vườn sẽ rơi vào cảnh được mùa rớt giá, hoặc bị ép giá.

Ông Tạ Đình Đào, một chủ vườn có 10ha cam ở Cao Phong cho rằng: “Đầu ra từ trước giờ toàn thương lái đến tận vườn. Có những lúc thương lái ép không bán được hàng. Một vài năm trở lại đây thì không đến nỗi nhưng về lâu dài thì cần có đầu mối tiêu thụ để ổn định cho nông dân. Như sang năm trở đi cam sẽ nhiều hơn. Hiện đã có 2000 ha cam. Nếu thu trong vòng 1.700 – 1.800 ha thì có tới 60.000 – 70.000 tấn cam, nhiều quá không tiêu thụ hết sẽ ế ẩm”.

Theo ông Quách Văn Ngoan, Phó Chủ tịch UBND huyện Cao Phong, những năm gần đây, diện tích cam tăng lên nhanh chóng vì người dân thấy hiệu quả nên đã rót vốn đầu tư. Tuy nhiên, huyện đã quy hoạch cụ thể về diện tích trồng cam và kiểm soát chất lượng để giữ gìn thương hiệu cam Cao Phong. Bên cạnh đó cũng đã thành lập ban kiểm soát chỉ dẫn địa lý nhằm tăng cường quản lý. Tới đây, địa phương sẽ nghiên cứu về việc sản xuất bao bì, gắn tem nhãn riêng cho cam Cao Phong để người tiêu dùng dễ nhận biết. Ngoài ra, việc mở rộng xuất khẩu cam Cao Phong cũng đã được tính đến để tạo thêm kênh tiêu thụ cho nông dân.

Ông Quách Văn Ngoan cho biết, “trước mắt là thị trường trong nước. Sau khi thị trường trong nước cung cầu đảm bảo thì hướng đến xuất khẩu. Muốn xuất khẩu thì cũng phải có các nhà máy chế biến. Hiện huyện cũng đã có một số dự án nhà máy sơ chế ban đầu. Trong tương lai đây cũng là hướng mở tốt để bà con có giá thành đảm bảo trên thị trường trong nước và quốc tế”.

Cam Cao Phong đang trở thành cây trồng chủ lực trong phát triển nông nghiệp của địa phương. Cùng với việc phát triển quy mô sản xuất, chất lượng cam Cao Phong cũng tốt hơn nhờ kỹ thuật canh tác, quy trình sản xuất sạch. Vấn đề còn lại, là cần tạo dựng được kênh tiêu thụ ổn định cho nông dân. Không chỉ kết nối trong nước mà còn tìm cách vươn ra thị trường thế giới. Quan trọng nhất là phải giữ được thương hiệu cam Cao Phong, mà điều đó phải bắt đầu từ cái tâm của người sản xuất, mang ra thị trường sản phẩm sạch và an toàn, để có được niềm tin của người tiêu dùng.

Tổng hợp bởi Farmtech Vietnam.

Vì sao cam Cao Phong chưa từng phải nhờ đến cộng đồng “giải cứu”?

Đã từng có thời kỳ, để tiêu thụ được sản phẩm cam Cao Phong (huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình), người trồng cam đã phải “mượn” tên cam Vinh, thậm chí xuất cam sang Trung Quốc, dán nhãn cam Trung Quốc rồi nhập trở lại Việt Nam.

Cam Cao Phong

Đó là thực tế đã diễn ra đối với người trồng cam Cao Phong trong quá khứ, khi những vườn cam chín khắp các triền đồi nhưng không có người mua. Thế nhưng, điều kỳ diệu đã xảy ra vào năm 2014, khi Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp Chứng nhận Chỉ dẫn địa lý cho cam Cao Phong. Từ đó, giá cam Cao Phong mua tại vườn đang từ mức giá 5.000 – 7.000 đồng/kg đã tăng lên từ 25.000 – 40.000 đồng, thậm chí đến thời điểm này cam Cao Phong mua tại vườn đang có mức giá lên đến 80.000 đồng/kg. Mức giá này là không tưởng so với trước đây khi chưa có Chỉ dẫn địa lý.

Câu chuyện về cam Cao Phong nói trên được bà Hà Nguyệt Thu, Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo, Cục Sở hữu trí tuệ đưa ra để làm dẫn chứng về tầm quan trọng của Chỉ dẫn địa lý, như một gợi ý cho bài toán nông sản liên tục rơi vào cảnh được mùa – mất giá, thậm chí phải nhờ đến các chiến dịch “giải cứu” của cộng đồng.

Đúng là Chỉ dẫn địa lý mang lại giá trị cho quả cam Cao Phong, vậy Chỉ dẫn địa lý thuộc quyền của ai? Theo bà Hà Nguyệt Thu, đó là quyền sở hữu của nhà nước và nhà nước cho phép các tổ chức, cá nhân nhất định được thay mặt nhà nước thực hiện quyền đăng ký Chỉ dẫn địa lý, và khi thực hiện quyền đăng ký không đồng nghĩa với việc họ trở thành chủ sở hữu. Họ chỉ được quyền quản lý đối với Chỉ dẫn địa lý đó mà thôi.

Cam Cao Phong cuối vụ có giá lên đến 80.000 đồng/kg

“Chỉ những thương hiệu nào đã được đăng ký tại Cục Sở hữu trí tuệ và được cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý thì lúc đó mới được coi là Chỉ dẫn địa lý, hoặc thời hạn bảo hộ cho Chỉ dẫn địa lý nhà nước quy định là được bảo hộ vô thời hạn, nhưng vẫn có điều kiện là khi nào các điều kiện địa lý tạo nên danh tiếng, chất lượng, đặc tính, đặc thù của sản phẩm mang Chỉ dẫn địa lý đó vẫn còn được duy trì thì hiệu lực của Chỉ dẫn địa lý vẫn còn. Trường hợp các yếu tố trên bị thay đổi, hiệu lực của Chỉ dẫn địa lý cũng sẽ chấm dứt”.

“Bài học không bao giờ là cũ đối với người Việt khi thương hiệu Cà phê Buôn Mê Thuột của Việt Nam bị rơi vào tay người Trung Quốc. Sau đó chúng ta đã phải áp dụng rất nhiều nỗ lực, bao gồm cả nỗ lực ngoại giao và các chi phí kinh tế, cùng sự vào cuộc của nhiều luật sư, chúng ta mới có thể thực hiện được thủ tục đăng ký Chỉ dẫn địa lý cho Cà phê Buôn Mê Thuột. Tuy nhiên, thực tế chúng ta cũng may mắn khi hệ thống pháp luật của Trung Quốc cho phép chúng ta có thể thực hiện việc hủy bỏ đăng ký nhãn hiệu Cà phê Buôn Mê Thuột tại Trung Quốc. Giả sử trong hệ thống pháp luật của quốc gia khác không thể có cơ chế thực hiện quyền hủy bỏ hiệu lực của một Chỉ dẫn địa lý đã bị một chủ thể khác ở nước ngoài đăng ký tại lãnh thổ quốc gia họ, chúng ta đã không thể đòi được quyền của mình,” bà Hà Nguyệt Thu lấy ví dụ.

Câu chuyện trên cho thấy đây là bài học để các địa phương, người sản xuất luôn nhớ quyền với các tài sản sở hữu trí tuệ, trong trường hợp này là quyền đối với Chỉ dẫn địa lý.

Tại Cao Phong hiện nay, bên cạnh việc bán cam, các hộ dân còn phát triển sản phẩm du lịch mang đậm bản sắc địa phương, du khách có thể tận hưởng dịch vụ homestay và tự mình hái cam.

Tuy nhiên, để có được thành công như cam Cao Phong, người dân phải đảm bảo ổn định chất lượng sản phẩm, họ cũng không tăng diện tích trồng cam một cách ồ ạt dẫn đến dư thừa nguồn cung.

Quyền SHTT thực chất chỉ là một công cụ góp phần vào thành công của doanh nghiệp. Để tạo sự thành công cho mình, doanh nghiệp cần giữ cho mình được chất lượng sản phẩm cũng như tất cả những thứ làm nên thương hiệu cho mình, nếu chỉ trông chờ duy nhất vào quyền SHTT cũng khó có thể làm nên thành công cho một thương hiệu.

Theo cafef.vn được kiểm duyệt bởi Farmtech Vietnam.

Cách phân biệt cam Cao Phong

Để tránh mua phải cam Trung Quốc trà trộn cam Cao Phong và đánh giá đúng chất lượng cam của địa phương, người tiêu dùng cần biết cách phân biệt cam Cao Phong “xịn” và “dởm”.

Phân biệt cam Cao Phong và cam Trung Quốc

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại cam được gắn mác là cam Cao Phong và được bày bán tràn lan tại giỏ hàng của những người bán rong, thậm chí là ở cửa hàng lớn mà giá chỉ vào khoảng 25.000 – 30.000 đồng/kg. Nhưng trên thực tế thì không phải vậy, người tiêu dùng đang bị đánh lừa bởi phần lớn là cam Trung Quốc được lấy từ chợ Long Biên (Hà Nội) mang đi bán.

Phần lớn cam ở chợ Long Biên là cam Trung Quốc với giá thành rẻ chỉ 15.000 đến 17.000 đồng/kg. Rẻ hơn rất nhiều so với cam Cao Phong. Không những thế, một số cửa hàng còn lấy tem cam Cao Phong để gán mác bên ngoài trái cam Trung Quốc rồi bán với giá thành rẻ từ 30.000 đến 35.000 đồng/kg, mà người tiêu dùng không hề hay biết.

Do đó, để nhận biết được cam Cao Phong chuẩn và cam Trung Quốc trá hình, PV đã có cuộc trao đổi với chị Nguyễn Thị Thủy, chủ của hàng hoa quả sạch trên đường Láng, chị cho biết đa phần người mua đều không thể phân biệt được cam Cao phong chuẩn hay là hàng Trung Quốc vì mẫu mã khá giống nhau.

“Hai loại cam nhìn khá giống nhau, người mua cũng khó nhận ra được, tuy nhiên nếu mọi người chịu khó quan sát, để ý kĩ từ hình dáng cho đến chất lượng bên trong của quả là có thể nhận ra ngay đâu là cam chuẩn chính hiệu Cao Phong.

Khi chọn cam, bạn lưu ý nên chọn quả to, quả càng to chứng tỏ cam càng già. Vỏ cam lúc già cũng mỏng và bóng hơn các quả khác. Còn về màu sắc, có màu vàng nhạt, nếu thấy cam có màu vàng tươi, sậm, óng ả thì không nên mua vì rất có thể đó là cam Trung Quốc hoặc cũng có thể là một loại cam khác, người bán không có thông tin, giới thiệu không trung thực về nó.

Đây là đặc trưng rất quan trọng để phân biệt giữa giống cam được trồng ở Việt Nam và cam Trung Quốc. Ngoài ra, cam Cao Phong khi cắt có lá kèm theo thường bị héo sau vài tiếng. Riêng lá kèm theo quả cam Trung Quốc, sau mấy ngày liền lá vẫn cứ tươi như ở trên cây, vì được tẩm chất bảo quản”.

Ngoài cách trên mọi người có thể nhận biết cam Cao Phong chuẩn bằng cách nhìn kích cỡ và chất lượng bên trong quả cam.

“Về kích cỡ, cam Trung Quốc quả rất đều nhau, trọng lượng giữa các quả gần như tương đương nhau. Cam Cao Phong quả không đồng đều, có quả to, quả nhỏ.

Cam Cao Phong, khi thu hoạch vỏ dày, khi bổ ra có màu vàng đậm, có hạt, mùi thơm nồng, tỏa ra một mùi thơm rất hấp dẫn, đặc biệt không loại cam nào có được. Trong lòng quả có nhiều các gân trắng chia đều các múi. Cam Trung Quốc thường không có hạt, màu vạng nhạt, bổ ra không có mùi thơm đặc trưng”, chị Thủy nói.

Cam Cao phong vị đậm, ngọt, thanh mát

Cách chọn cam Cao Phong ngon, chuẩn

Mọi người hãy kiểm tra vỏ cam là biết ngay có phải cam Cao Phong không và có phải cam Cao Phong ngon không. Chỉ cần lấy móng tay bấm vào vỏ cam, thấy sụt nhẹ và tỏa ra mùi thơm phức thì đó chính là cam Cao Phong ngon. Lưu ý nếu thấy móng tay sụt sâu là cam còn non, không nên mua. Hoặc khi bấm móng tay vào không có mùi thơm – ban đầu là sực, hơi hắc, sau đó thì thơm nhẹ hơn – thì đó cũng chưa phải là cam chín, ăn cam lúc này sẽ bị chua hơn và không thơm.

Cam Cao Phong thơm ngon đúng chuẩn

Khi mua cam Cao Phong, cần đến các cửa hàng uy tín, có giấy phép bán hàng chuẩn, không ham rẻ, hãy là người tiêu dùng thông minh khi chọn thực phẩm cho cả gia đình.

Vùng đất Cao Phong – Hòa Bình, nhờ chất lượng ổn định mà hiện nay cam Cao Phong đã tạo được một chỗ đứng trong lòng người tiêu dùng Việt Nam. Do vậy, người tiêu dùng cần nắm rõ kiến thức để nhận biết được cam Cao Phong chuẩn, nhằm bảo vệ được những loại quả quý của Việt Nam.

Tổng hợp bởi Farmtech Vietnam.